Pl:Znakowanie dróg w Polsce

Na tej stronie znajdziesz krótkie i łatwe w przyswojeniu informacje dotyczące mapowania dróg w OpenStreetMap. Stanowi ona opracowanie używania tagu highway=* na terenie Polski, choć duża część poniższych informacji zgadza się z globalnym systemem mapowania.

Ogólny opis obiektów możliwych do umieszczenia na mapie znajduje się na stronie obiektów mapy. Część opisów obiektów znajduje się też na stronach proponowanych tagów. Warto mieć na uwadze, że znaczniki mogą ulec zmianie, tak więc warto regularnie sprawdzać dokumentację.

Drogi samochodowe

Uwaga: Klasyfikacja dróg w OSM nie jest kopią klasyfikacji urzędowej. Zmiany klasy drogi nie mogą być wykonywane tylko na podstawie klasyfikacji urzędniczej.

W wielu przypadkach istnieją powody, by odejść od klasyfikacji oficjalnej. Zdarzają się przypadki takie jak "Ta droga dalej ma statut drogi krajowej, a jest z obu strony oznakowana jako wyłączona z ruchu, gdzie tylko mogą poruszać się właściciele okolicznych działek i nieruchomości".

Patrz też przypadki opisane na Drogi#Klasyfikacja dróg.

highway=motorway		Autostrada Droga oznaczona niebieskimi znakami D-9 / D-10. Autostrada powinna być dwujezdniowa, tzn. być narysowana jako dwie linie w przeciwnych kierunkach, każda z oneway=yes.
highway=motorway_link		Łączniki pomiędzy autostradami, wjazdy i zjazdy z autostrad.
highway=trunk		Najczęściej droga ekspresowa, oznaczone znakami D-7 / D-8. Sporadycznie ważna droga główna o analogicznej funkcji i parametrach. Drogi te powinny mieć zakaz ruchu dla pieszych i rowerów, określony przy użycie tagów z grupy access=* oraz tag motorroad=yes.
highway=trunk_link		Łącznik pomiędzy drogami highway=trunk, wjazdy i zjazdy z tych dróg.
highway=primary		Najczęściej drogi krajowe lub drogi o klasie GP (szybkiego ruchu) lub G (główne).
highway=primary_link		Łączniki pomiędzy drogami highway=primary, wjazdy i zjazdy z tych dróg na drogi niższej kategorii. Przy autostradach i drogach highway=trunk stosuje się reguły dla tych dróg.
highway=secondary		Często są to drogi wojewódzkie, ale istnieje od tego wiele wyjątków. Stanowią połączenia między dużymi miastami lub mają znaczenie dla województwa/regionu. Zazwyczaj posiadają klasę G, Z (zbiorcze), wyjątkowo GP.
highway=tertiary		Bardzo często są to drogi powiatowe i utwardzone. Łączą miasta będących siedzibami powiatów z siedzibami gmin i siedzib gmin między sobą. W miastach są to główne drogi międzyosiedlowe, często też używane przez komunikację miejską. Zazwyczaj posiadają klasę G, Z, a wyjątkowo L (lokalne).
highway=unclassified		Najniższa kategoria dróg tranzytowych. Poza miastami i terenem zamieszkałym są to najczęściej drogi gminne. Mogą być również spotykane w miastach jako uzupełniające w stosunku do highway=tertiary. Chociaż często jest utwardzona, może być nieutwardzona, np. gdy jest dobrze utrzymaną główna drogą dojazdu do wsi. Zazwyczaj posiadają klasę L lub D (dojazdowe).
highway=residential		Zazwyczaj drogi w miastach oraz ogólnie dostępne drogi w terenie zabudowanym służące za lokalny dojazd do posesji lub małych osiedli. Często mają nazwę, nie muszą być utwardzone, np. drogi gruntowe na nowych osiedlach domków jednorodzinnych. Jako że nie wchodzą w skład sieci dróg tranzytowych, nie należy zakładać, że nawigacje użyją ich do tranzytu.
highway=living_street		Strefa zamieszkania. Strefa w której pieszy może się poruszać swobodnie po całej udostępnionej do użytku publicznego przestrzeni i ma pierwszeństwo przed pojazdami. Praktycznie wyłącznie drogi w obszarze oznakowanym znakami D-40 / D-41.
highway=service		Drogi dojazdowe – np. do parkingów, budynków na osiedlu; drogi serwisowe, transport wewnątrzzakładowy, podjazdy do posesji itp. Często łączone z tagiem service=*.
highway=track		Najniższa kategoria dróg. Wszystkie drogi dojazdowe do pól i lasów. Bardzo rzadko utwardzone, stąd konieczność dodatkowego opisania tagami tracktype=*, surface=*, 4wd_only=*

Pozostałe drogi

highway=pedestrian		Ulice dostępne tylko dla pieszych, np. starówki miast. Jeśli jest dopuszczony ruch rowerów należy dodać bicycle=yes.
highway=footway		Ścieżki dla pieszych, chodniki. W miastach najczęściej utwardzone. Wskazane jest dodanie tagu surface=*
highway=cycleway		Drogi dla rowerów oznaczone np. znakami C-13, nakładające nakaz jazdy nimi dla rowerów. Prawo pozwala poruszać się po niej pieszym, jeśli nie ma dla nich innej drogi - w takim przypadku należy dodać jeszcze foot=yes.
highway=path		Drogi lub ścieżki za wąskie dla pojazdu samochodowego. Np. ścieżki w lasach, parkach, górskie szlaki turystyczne. Najczęściej nie jest formalnie określone, kto z nich może korzystać, dostępne są więc dla pieszych, rowerów, skuterów itp. Mogą być zarówna utwardzone jak i nie, stąd wskazane jest dodanie tagu surface=*. Jeśli na takiej drodze jest możliwość przejazdu autem, należy zastosować znacznik highway=track.
highway=bridleway		Ścieżka do jazdy konnej, dostępna również dla pieszych. Do zastosowania zamiast highway=path, gdy jest oznakowanie do jazdy konnej.
highway=path+ bicycle=designated+ foot=designated		Droga dla pieszych i rowerów, oznakowana odpowiednimi znakami. Jeśli jest rozdzielona, należy dodać segregated=yes, jeśli współdzielona – segregated=no.

Uwagi

Płynność podziału highway=tertiary/highway=unclassified poza terenami zabudowanymi

Często trudne i płynne jest rozróżnienie, kiedy należy stosować highway=tertiary a kiedy highway=unclassified. W wyniku dyskusji forum.openstreetmap.org przyjęto, ze gdy droga jest dwupasmowa (ma wyznaczony środek jezdni) lub gdy pozwala swobodnie wyminąć się dwu pojazdom (bez zwalniania poniżej dopuszczalnej na drodze prędkości) jest highway=tertiary. Reszta to highway=unclassified lub niższe.

Drogi leśne

Drogi leśne przebiegające przez tereny Lasów Państwowych są wyłączone z ruchu pojazdów silnikowych oraz ruchu konnego: motor_vehicle=forestry i horse=no

Wyjątkami od tej zasady, są drogi oznakowane znakiem "Droga udostępniona do ruchu kołowego" lub przy których stoi drogowskaz do miejscowości, w takim przypadku drogę tagujemy: vehicle=yes i horse=no oraz drogi wyznaczone przez nadleśniczego do jazdy konnej: motor_vehicle=forestry i horse=yes

Jazda rowerem jest dozwolona drogami leśnymi.

Węzły drogowe (*_link)

Łącznice węzłów drogowych na drogach szybkiego ruchu (motorway, trunk) powinny być w całości oznaczone znacznikiem _link odpowiadającym drodze wyższej kategorii. Szczegółowy opis zasad mapowania węzłów drogowych jest zawarty na stronie Pl:Highway link.

Wcześniej stosowana była w Polsce również metoda, w której na węzłach autostrad lub dróg ekspresowych z innymi drogami łącznice były dzielone w miejscu ustawienia znaku D-7 / D-8 / D-9 / D-10. W głosowaniu ustalono, że metoda ta nie będzie dalej stosowana. Miejsce ustawienia znaków drogowych można mapować wykorzystując znacznik Key:traffic sign.

Drogi dwujezdniowe

W wypadku dróg dwujezdniowych, droga powinna mieć wrysowane obie nitki w przeciwnych kierunkach, każda z atrybutem oneway=yes, każda z podanym pełnym oznakowaniem (patrz #Oznakowanie dróg).

Wyjątkowo niektóre jedno-jezdniowe drogi mające podwójną ciągłą na całej długości bez wyjątków, więcej niż jeden pas ruchu w obu kierunkach, rampy zjazdu/wjazdu oraz uniemożliwiające fizycznie łamanie podwójnej ciągłej (wysepki, krawężniki, tablice odblaskowe separujące pasy o przeciwnych kierunkach ruchu) powinny być rysowane jak dwujezdniowe. Przykładem może być DK88 na odcinku Bytom-Gliwice.

Oznakowanie dróg

Zawsze należy pamiętać o oznakowaniu dróg, tzn. jeżeli droga jest drogą międzynarodową, należy ustawić jej atrybut int_ref=* o wartości jak oznaczenie drogi (np. int_ref=E75). Jeżeli droga jest drogą krajową lub wojewódzką należy ustawić jej atrybut ref=* o wartości jak numer drogi (np. ref=713). Jeżeli droga ma więcej niż jeden numer danego typu, należy podać wszystkie numery w kolejności rosnącej, oddzielone średnikami (np. ref=3; 24).

Jest mocno niewskazane, by stosować przełożenie droga wojewódzka → secondary czy droga powiatowa → tertiary. Tag highway=* oznacza ważność drogi w regionie i jej stan techniczny, a nie to, kto jest jej zarządcą (województwo, powiat czy gmina). Jeśli koniecznie chcesz zaznaczyć, że jest to droga powiatowa lub gminna, dodaj tag unsigned_ref=* (choć nie jest ono umieszczane na drogowskazach to drogi powiatowe i gminne również posiadają swoje oznaczenie (np. 2101L dla drogi powiatowej w woj. lubelskim)).

Nazewnictwo ulic

Nazwy należy przypisywać ulicom tylko wtedy, gdy je posiadają. Nazwę drogi dodajemy poprzez znacznik name=*. W nazwach używamy polskich znaków i podajemy pełną nazwę ulicy – rozwijamy skróty, tzn. zamiast np. gen. Sikorskiego powinno być Generała Władysława Sikorskiego. Ale nie rozwijamy skrótowców. tj. PCK pozostaje bez zmian.

Generalnie, dodając nazwę ulicy pomijamy słowo "ulica" (jest to wartość domyślna), ale używamy innych przedrostków, jeśli występują one w nazwie, np. aleja, bulwar, rondo, plac, skwer.

Nazwy należy zapisywać zgodnie z zasadami pisowni polskiej – jest to przyjęta praktyka w OSM. Np. zamiast 3-go Maja stosujemy zapis 3 maja.

Nazwy ulic z patronem

Nazwa patrona ulicy winna się składać z jego pełnego imienia i nazwiska w drugim przypadku, przy czym najpierw ma być imię, a potem nazwisko. W przypadku ulic, gdzie oficjalna nazwa zawiera tylko nazwisko, należy dodać imię. Należy upewnić się, czy aby na pewno dodajemy właściwe imię – zdarzają się patroni "lokalni", którzy są mniej znani, np. Konstanty Prus lub Adolf Długosz. Jeśli ulica ma więcej niż jednego patrona, dodanie imion nie jest konieczne – np. Braci Schindlerów, Żwirki i Wigury.

Zdarzają się nazwiska, najczęściej pochodzenia zagranicznego, których oficjalny i stosowany zapis nie jest zgodny z zasadami języka polskiego. Postępowanie w takich sytuacjach najlepiej skonsultować ze społecznością OSM.

Jeśli nazwisko patrona często występuje w kilku wersjach zapisu – np. Fryderyk Chopin i Fryderyk Szopen, można dodatkowe zapisy dodać do znacznika alt_name=*.

Tytułowanie postaci

Tytuły w nazwach, np. generała, profesora, księdza, stosujemy tylko wtedy, jeśli taki tytuł występuje w materiałach urzędowych lub jest konsekwentnie stosowany lokalnie, czyli na tablicach.

Np. jeśli urzędowa nazwa to ks. prym. S. Wyszyńskiego, w OSM stosujemy Księdza Prymasa Stefana Wyszyńskiego. Ale jeśli urzędowa nazwa to Wyszyńskiego, to w OSM tylko dodajemy imię – Stefana Wyszyńskiego.

Nie należy dodawać tytułów wedle własnego uznania. Do opisywania, kto kim był służą inne serwisy np. Wikipedia. Poza tym warto mieć na uwadze, że dłuższe nazwy ulic są uciążliwe w przypadku nawigacji korzystających z mechanizmu TTS.

Istnieje propozycja, by całkowicie zrezygnować z tytułowania patronów. Ta kwestia wymaga wypracowania konsensusu. Strona dyskusji

Wielkie i małe litery

Generalnie poszczególne człony nazw ulic zapisujemy wielką literą, ale istnieją od tego wyjątki podyktowane zasadami pisowni polskiej.

Przykładowo:

• Tytuły i stopnie zapisujemy wielką literą – ale istnieje wyjątek dla tytułów arystokratycznych:
  • Generała Dywizji Tadeusza Kutrzeby
  • Księdza Biskupa Jana Kowalskiego
  • Aleksandra hrabiego Fredry
• Spójniki i przyimki zapisujemy zawsze małą literą, chyba że są na początku nazwy:
  • Jana z Kolna
  • Żwirki i Wigury
  • Na Niskich Łąkach

Rada Języka Polskiego 10 maja 2024r. wydała komunikat, w którym uchwaliła zmiany zasad pisowni w języku Polskim z mocą od 1 stycznia 2026r. Od tej daty obowiązywać będzie

c) w nazwach obiektów przestrzeni publicznej wprowadzenie pisowni wielką literą stojącego na początku wyrazu aleja, brama, bulwar, osiedle, plac, park, kopiec, kościół, klasztor, pałac, willa, zamek, most, molo, pomnik, cmentarz (przy utrzymaniu pisowni małą literą wyrazu ulica), np. ulica Józefa Piłsudskiego, Aleja Róż, Brama Warszawska, Plac Zbawiciela, Park Kościuszki, Kopiec Wandy, Kościół Mariacki, Pałac Staszica, Zamek Książ, Most Poniatowskiego, Pomnik Ofiar Getta, Cmentarz Rakowicki;

póki co nie społeczność nie zdecydowała o przeprowadzeniu automatycznej edycji w tym zakresie. W chwili obecnej nigdy nie ustalono zasady jak zapisywać takie przedrostki w Openstreetmap.

Nazwy rodzajowe

Nazwy rodzajowe, jak plac,skwer,rondo itp. w OSM najczęściej są zapisywane wielką literą – jest to powszechna i długoletnia praktyka, mimo że nie jest ona zgodna z zasadami pisowni polskiej. Istnieje jednak długoletni przykład użycia pisowni małą literą w dużym mieście w Polsce. Z tego powodu przy dodawaniu nazw ulic najlepiej jest się dostosować do lokalnej konwencji. Możesz porównać częstość obu typów pisowni za pomocą tego skryptu.

Przykłady:

• Generała Dywizji Tadeusza Kutrzeby
• Księdza Biskupa Jana Kowalskiego
• Plac Świętej Agaty
• aleja Papieża Jana Pawła II

Liczebniki

Stosujemy notację bez końcówek "-go", czyli prawidłowo jest np. 1 Maja, 11 Listopada, 22 Stycznia. Końcówkę "-lecia" zapisujemy zawsze z łącznikiem.

Dla ulic mających nazwy "rocznicowe" np. XXX-lecia dobrze jest dodać alt_name=Trzydziestolecia.

Adresy

Dodając adresy w okolicy danej ulicy, należy zwracać na zgodność tagu addr:street=* w adresie z tagiem name=* przypisanym do drogi. Wartości tych tagów powinny być identyczne, w przeciwnym wypadku adresy mogą zostać nieprzypisane do danej ulicy, co może utrudnić ich wyszukanie np. w nawigacji.

W przypadku zmiany nazwy ulicy, starą nazwę należy umieścić w znaczniku old_name=*, by możliwe było odnalezienie miejsca wg starego adresu.

Zgodność z TERYT

W przypadku, gdy nazwa drogi w OSM jest odmienna od oficjalnej w TERYT (np. w TERYT zawiera skróty) wersję terytową można umieścić w tagu teryt:name=*.

Patrz forum.openstreetmap.org oraz (Wayback Machine of forum.openstreetmap.org topic 19910, only first page archived) --Kai M. Poppe (talk) 08:26, 22 February 2023 (UTC)

Inne istotne lub przydatne oznaczenia

• Droga jednokierunkowa – dodatkowo oprócz highway=* oznaczana znacznikiem oneway=yes. Kierunek ruchu wyznacza zwrot odcinka drogi.

• Rondo – dodatkowo oznaczane znacznikiem junction=roundabout. Tak oznakowane ronda są zawsze traktowane jako jednokierunkowe, a kierunek ruchu wyznacza kierunek segmentu drogi, co trzeba mieć na uwadze. Ronda, jak większość dróg, mogą mieć nazwy.

• Parking – oznaczany atrybutem amenity=parking jako węzeł lub obszar.

• Mosty i wiadukty – powinny być dodatkowo oznaczane znacznikiem bridge=yes lub bridge=viaduct. W przypadku wielopoziomowych wiaduktów pomóc może tag layer=*. Jeśli most ma określoną nośność zaleca sie dodanie tagu maxweight=*, np. maxweight=3.5

• Tunele – powinny być dodatkowo oznaczane znacznikiem tunnel=yes. Jeśli tunel ma określoną wysokość zaleca się dodanie tagu maxheight=*, np. maxheight=3.2

• Zadaszenie – podobne jak na stacjach paliw, powinno być oznaczone znacznikiem building=roof.

• Przepusty – powinny być oznaczane znacznikiem tunnel=culvert i layer=-1.

• Warstwa – domyślnie, jeżeli nie określi się tego atrybutu, wszystkie obiekty są rysowane na warstwie "0". Mosty i wiadukty powinny być umieszczane na warstwie "1" (layer=1) (lub wyższej jeżeli dwa lub więcej wiaduktów się wzajemnie krzyżuje), a tunele na warstwie "-1" (oczywiście jeżeli się krzyżują mogą być i głębiej).
  

System dopuszcza wartości znacznika layer=* w przedziale od -5 do 5. Obiekty położone na warstwach o większych numerach będą rysowane "na wierzchu" obiektów położonych na warstwach o numerach mniejszych.

Zobacz też

• Autostrady w Polsce
• Drogi ekspresowe w Polsce
• Drogi krajowe w Polsce
• Drogi wojewódzkie w Polsce

Linki zewnętrzne

• Prawo o ruchu drogowym
• Znak drogowy
• Forum dyskusyjne – Znaki vs tagi – ujednolicenie